প্ৰায়ে দেখা যায় যে বহু টুইটাৰ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে তেওঁলোকৰ বায়’ত ‘ৰিটুইটছ এণ্ডাৰছমেণ্ট নহয়’ বুলি এটা ডিচক্লেইমাৰ ৰাখে। কিন্তু এই অস্বীকাৰে অপৰাধমূলক দায়বদ্ধতাৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব পাৰিবনে?
শেহতীয়াকৈ দিল্লী আৰক্ষীৰ উপ আয়ুক্ত কে পি এছ মালহোত্ৰাই কয় যে ৰিটুইটৰ দায়িত্ব এজন ব্যক্তিয়ে ল’ব লাগিব আৰু আনকি ছ’চিয়েল মিডিয়াত এটা মতামতক সমৰ্থন কৰাটোও সেই ব্যক্তিজনৰ মতামতত পৰিণত হয় যিয়ে সেইটো শ্বেয়াৰ বা ৰিটুইট কৰে।
"চ'চিয়েল মিডিয়াত যদি এটা ভিউ এণ্ডাৰছ কৰে তেন্তে সেয়া আপোনাৰ ভিউ হৈ পৰে। ৰিটুইট কৰি মই নাজানো, বুলি কোৱাটো ইয়াত থিয় নহয়। দায়িত্ব আপোনাৰ। সময়ৰ কোনো গুৰুত্ব নাই, আপুনি মাত্ৰ ৰিটুইট কৰিব লাগিব আৰু ই নতুন হৈ পৰে। পুলিচ।" কাৰ্য্য আমাৰ জ্ঞানলৈ কেতিয়া পদাৰ্থ আহিল তাৰ ভিত্তিত কৰা হৈছিল,” ডিচিপিয়ে মন্তব্য কৰে।
ভাৰতীয় আইনে কি কয়?
ভাৰতীয় আইনত কোনো প্ৰত্যক্ষ ব্যৱস্থা নাই যিয়ে ছ’চিয়েল মিডিয়াত পোষ্ট ৰিটুইট কৰা, ফৰৱাৰ্ড কৰা বা শ্বেয়াৰ কৰাটোক অপৰাধমূলক অপৰাধ বুলি ঘোষণা কৰে, তথাপিও তথ্য প্ৰযুক্তি আইন আৰু ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ অধীনত অপৰাধমূলক দায়বদ্ধতাৰ ব্যৱস্থা কৰা বিভিন্ন বিধান আছে।
ধাৰা ৩। আই টি আইনৰ ৬৭ নং অনুচ্ছেদত ইলেক্ট্ৰনিক ৰূপত অশ্লীল সামগ্ৰী প্ৰকাশ বা প্ৰেৰণ কৰিলে শাস্তিৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে। কাৰাদণ্ড তিনি বছৰ আৰু জৰিমনা আৰু দ্বিতীয় বা পৰৱৰ্তী দোষী সাব্যস্ত হ’লে পাঁচ বছৰ আৰু বৃদ্ধি কৰা জৰিমনা বৃদ্ধি কৰিব পাৰি।
একেদৰে ধাৰা। আইনৰ ৬৭এ অনুসৰি যৌনতাত শিশুক ইলেক্ট্ৰনিক ৰূপত চিত্ৰিত কৰা সামগ্ৰী প্ৰকাশ বা প্ৰেৰণ কৰাৰ বাবে শাস্তিৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে। ইয়াত কাৰাদণ্ডৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে যিটো পাঁচ বছৰলৈকে বৃদ্ধি পাব পাৰে আৰু জৰিমনা বিহা হ’ব পাৰে। দ্বিতীয় বা পৰৱৰ্তী দোষী সাব্যস্ত হ’লে সাত বছৰ আৰু বৃদ্ধি কৰা জৰিমনা।
আই টি আইনৰ বাহিৰেও ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ কিছুমান বিধান নিৰ্দিষ্ট কৰা হৈছে যিবোৰ চাইবাৰস্পেচত কোনো ধৰণৰ অপমানজনক বা আপত্তিজনক বাৰ্তা প্ৰেৰণ বা শ্বেয়াৰ কৰাৰ সময়ত কোনো ব্যক্তিৰ বিৰুদ্ধে আৰোপ কৰিব পাৰি, যেনে ধাৰা ১৫৩এ, ১৫৩বি, ২৯২, ২৯৫এ, ৪৯৯ আদি সাম্প্ৰদায়িক ঘৃণা, অশ্লীলতা, ধৰ্মীয় আৱেগক আঘাত কৰা আৰু মানহানিৰ প্ৰচাৰ কৰা।
ভাৰতীয় আদালতে কি কৈছে?
২০১৭ চনত দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়ে তেতিয়াৰ কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী অৰুণ জেটলীয়ে দাখিল কৰা মানহানিৰ গোচৰত আম আদমী পাৰ্টিৰ নেতা ৰাঘৱ চাধাই তেওঁক জাৰি কৰা চমনক প্ৰত্যাহ্বান জনাই দাখিল কৰা এখন আবেদন খাৰিজ কৰাৰ বিপৰীতে ৰিটুইট কৰিলে ধাৰা ৩৬ৰ অধীনত দায়বদ্ধতা আকৰ্ষণ কৰিব নেকি সেইটো সিদ্ধান্ত বিচাৰ আদালতত এৰি দিছিল। আইপিচিৰ ৪৯৯ (মানহানি)।
ৰিটুইট কৰিলে মূল টুইটৰ বিষয়বস্তু ৰিটুইট কৰা ব্যৱহাৰকাৰীৰ অনুগামীসকলৰ তাৎক্ষণিক দৃষ্টিগোচৰ হোৱাটো লক্ষ্য কৰি ন্যায়াধীশ সংগীতা ধিংৰাই লক্ষ্য কৰে যে ৰিটুইট কৰিলে অপৰাধমূলক দায়বদ্ধতা আকৰ্ষণ কৰিব নেকি সেই প্ৰশ্নটো এটা গোচৰৰ বিচাৰৰ সময়ত নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগিব।
মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয়ে ২০১৮ চনত ৰায় দিছিল যে ছ’চিয়েল মিডিয়াত এটা বাৰ্তা শ্বেয়াৰ কৰা বা ফৰৱাৰ্ড কৰাটো বাৰ্তাটো গ্ৰহণ কৰা আৰু সমৰ্থন কৰা সমান। মহিলা সাংবাদিকৰ ওপৰত এটা অপমানজনক ফেচবুক পোষ্ট শ্বেয়াৰ কৰা বুলি অভিযোগ উত্থাপন হোৱা সাংবাদিকলৈ পৰিণত হোৱা বিজেপি নেতা এছ ভে শ্বেখেৰৰ প্ৰত্যাশিত জামিন আবেদন নাকচ কৰাৰ সময়তে এই পৰ্যবেক্ষণ কৰা হৈছে।
"নাৰী নিৰ্যাতন কৰাৰ কোনো অধিকাৰ কাৰো নাই আৰু যদি কৰা হয় সেয়া অধিকাৰ উলংঘা। সম্প্ৰদায়ৰ নাম লৈ নিজেই এজন ব্যক্তিক মাতিলে অপৰাধ হয়, তেতিয়া এনে অসংসদীয়ভাৱে শব্দ ব্যৱহাৰ কৰাটো অধিক জঘন্য। কাৰ্য্যতকৈ শব্দ বেছি শক্তিশালী, যেতিয়া এজন চেলিব্ৰিটি- যেনেকৈ ব্যক্তিয়ে এনেদৰে বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰে, সাধাৰণ জনতাই বিশ্বাস কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিব যে এই ধৰণৰ কথাবোৰ চলি আছে”, আদালতে কয়।
এই সিদ্ধান্তৰ বিৰুদ্ধে শ্বেখেৰৰ বিশেষ ছুটীৰ আবেদন ২০১৮ চনৰ ১ জুনত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে নিষ্পত্তি কৰে কাৰণ ৰাজ্যই বিষয়টোত সেই অভিযোগনামা দাখিল কৰা হৈছিল। সেয়েহে আদালতে কয় যে শ্বেখেৰে বিচাৰ আদালতত হাজিৰ হ’ব, য’ত তেওঁ নিয়মীয়া জামিন বিচাৰিব পাৰিব। সেয়েহে এটা পদ ফৰৱাৰ্ড কৰাৰ বাবে অপৰাধমূলক দায়বদ্ধতাৰ সৈতে জড়িত বৃহত্তৰ প্ৰশ্নটো অনিৰ্ণায়িত হৈয়েই থাকিল।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সিদ্ধান্তৰ ওপৰত এক দৃষ্টিভংগী
এই বিষয়ত ভাৰতীয় আদালতৰ কোনো কৰ্তৃত্বশীল সিদ্ধান্ত নাই যদিও একাংশ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়ে একে উত্তৰ দিবলৈ চেষ্টা কৰিছে।
ফিলিপাইনছৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ২০১৪ চনত জোচে জেছুছ এম ডিচিনি বনাম ন্যায় সচিবৰ গোচৰত ফেচবুক আৰু টুইটাৰৰ দৰে মাইক্ৰ’ ব্লগিং ৱেবছাইটকে ধৰি অনলাইন পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ আৰু সংযোগৰ বিভিন্ন মাত্ৰাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিছিল। মানহানিকাৰক বক্তব্য লাইক কৰা, মন্তব্য কৰা বা আনৰ সৈতে শ্বেয়াৰ কৰা আদি অনলাইন পোষ্টিংক ফিলিপাইনছৰ আইন অনুসৰি সহায় কৰা বা সহযোগ কৰা বুলি গণ্য কৰা হ’ব নেকি সেই প্ৰশ্নটোৰো ৰায়দান কৰে আদালতে।
আদালতে লক্ষ্য কৰিলে যে আক্ৰমণাত্মক বক্তব্যৰ মূল লেখকৰ বাহিৰে বাকীবোৰ (যিসকলে লাইক, কমেণ্ট আৰু শ্বেয়াৰ টিপিছিল) মূলতঃ সেইসকল পাঠকৰ "আঁঠুৰ জোকাৰণিৰ আৱেগ" যিয়ে হয়তো মূল পোষ্টিঙৰ প্ৰতি দিয়া সঁহাৰিৰ বিষয়ে কম বা আড়ম্বৰপূৰ্ণভাৱে চিন্তা কৰিব পাৰে।
"তেওঁলোকে সহায় বা সহায় কৰাৰ বাবে দায়ী হ'বনে? আৰু, আদালতত দাখিল কৰিবলগীয়া অপৰাধমূলক অভিযোগত শ শ বা হাজাৰ হাজাৰ উত্তৰদাতা "বন্ধু" বা "অনুগামী"ৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ অন্তৰ্নিহিত অসম্ভৱতা বিবেচনা কৰি, কোনে যাব লাগে সেই বিষয়ে কোনে বাছনি কৰিব।" ছাইবাৰস্পেচ মানহানিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ কৰিলে পৰম্পৰাগত মানহানিৰ ৰূপ বলবৎ কৰাৰ বাবে পুৰণি পৰিমাপসমূহ হ'ব এটা ঘূৰণীয়া ফুটাত এটা বৰ্গক্ষেত্ৰৰ পেগ পৰিস্থিতি আৰু সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰত এনে আইনে তেওঁলোকৰ সাংবিধানিকভাৱে নিশ্চিত মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতাৰ অধিকাৰ উলংঘা কৰি এই নতুন যোগাযোগৰ মাধ্যম ব্যৱহাৰ কৰা লাখ লাখ লোকৰ ওপৰত এক শীতল প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰৱণতা সৃষ্টি কৰিব,” আদালতে পৰ্যবেক্ষণ কৰে।
২০১৭ চনত ছুইজাৰলেণ্ডৰ জুৰিখ জিলা আদালতে এজন ৪০ বছৰীয়া বৃদ্ধক জৰিমনা বিহে, যিয়ে ফেচবুকৰ এটা পোষ্টত ‘লাইক’ ক্লিক কৰি এজন পশু ৰক্ষাকাৰীক যিহুদী বিৰোধী আৰু বৰ্ণবাদৰ অভিযোগত অভিযুক্ত কৰিছিল। আদালতে লক্ষ্য কৰিলে যে ‘লাইক’ বুটামটো ক্লিক কৰি প্ৰতিবাদকাৰীয়ে স্পষ্টভাৱে অশোভনীয় বিষয়বস্তুৰ সমৰ্থন কৰি নিজৰ কৰি লৈছে।
OLG Frankfurt (জাৰ্মানীৰ আদালত), ২০১৫ চনত এই প্ৰশ্নৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল যে এজন শ্বেয়াৰাৰে শ্বেয়াৰ কৰা কন্টেন্টটোক এনেদৰে সমৰ্থন কৰে নেকি যে ইয়াক তেওঁৰ নিজৰ ষ্টেট হিচাপে গণ্য কৰিব পাৰি
আদালতে লক্ষ্য কৰিলে যে "লাইক" ফাংচনৰ বিপৰীতে শ্বেয়াৰিং ফাংচনত কেৱল বিষয়বস্তু বিতৰণৰ বাহিৰে আন কোনো তাৎপৰ্য্য নাথাকে।
উপসংহাৰ
বিষয়টোৰ ওপৰত স্পষ্ট কৰ্তৃত্বশীল ৰায় বা প্ৰত্যক্ষ বিধিগত বিধানৰ অভাৱত এইটো স্পষ্ট যে বৰ্তমানৰ প্ৰশ্নটো (ছ’চিয়েল মিডিয়াত পোষ্ট ৰিটুইট কৰা বা ফৰৱাৰ্ড কৰাটো নিজেই এটা অপৰাধমূলক অপৰাধ নেকি) তথ্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সিদ্ধান্ত লোৱাৰ বাবে আদালতৰ ওপৰত এৰি দিয়া হৈছে আৰু... প্ৰতিটো গোচৰৰ পৰিস্থিতিৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে।
ৰাঘৱ চাধাৰ গোচৰত দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ যুক্তি পঢ়িলে স্পষ্ট হৈ পৰে যে বিচাৰ আদালতে প্ৰথম আদালত হিচাপে ৰিটুইট কৰিলে দণ্ডবিধিৰ অধীনত মানহানিৰ দায়িত্ব আকৰ্ষণ কৰিব নেকি সেইটো নিৰ্ণয় কৰিব লাগিব।
যদি ছ’চিয়েল মিডিয়াত আনৰ পোষ্ট ৰিটুইট কৰা বা শ্বেয়াৰ কৰা বা ফৰৱাৰ্ড কৰাৰ কাৰ্য্যক অপৰাধমূলক অপৰাধ হিচাপে গঢ়ি তুলিবলগীয়া হয়, তেন্তে আইনী কাঠামোৱে বৰ্তমানৰ আইনসমূহৰ ধূসৰ অঞ্চলটো পূৰণ কৰিব লাগিব যাতে কোনো ক্ষেত্ৰত আইন প্ৰয়োগকাৰী সংস্থাসমূহে একেখিনি অপব্যৱহাৰ নকৰে আচৰণ. প্ৰথম পক্ষ আৰু ৰিটুইটাৰ বা শ্বেয়াৰাৰৰ মাজত স্পষ্ট পাৰ্থক্যৰ অভাৱৰ বাবে পিছৰজনক প্ৰথমটোৰ সৈতে সমতুল্যভাৱে গণ্য কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে।
No comments:
Post a Comment